Określona suma pieniędzy, którą przystępujący do aukcji lub przetargu obowiązany jest wpłacić organizatorowi bądź odpowiednio zabezpieczyć jej zapłatę.
Definicja ta, zaczerpnięta z art. 70⁴ § 1 kc, oddaje również istotę wadium w postępowaniach o zamówienie publiczne, gdyż ustawa – Prawo zamówień publicznych nie zawiera definicji wadium.
Obowiązujące obecnie przepisy ustawy – Prawo zamówień publicznych w art. 45 ust. 1 nakładają na zamawiającego obowiązek żądania wadium, jeżeli wartość zamówienia jest równa lub przekracza kwoty określone w przepisach wydanych na podstawie art. 11 ust. 8 Pzp. Wadium musi być ważne przez cały okres związania ofertą.
Przy zamówieniach poniżej tej wartości żądanie wadium nie jest obowiązkowe, zamawiający może żądać wniesienia wadium lub może od tego żądania – zgodnie z art. 45 ust. 2 Pzp – odstąpić.
Wadium wnosi się przed upływem terminu składania ofert (art. 45 ust. 3 Pzp). Kwotę wadium określa zamawiający w wysokości nie większej niż 3% wartości zamówienia (art. 45 ust. 4 Pzp). W przypadku dopuszczenia składania ofert częściowych lub udzielenia zamówienia w częściach zamawiający określa kwotę wadium dla każdej części (nie dotyczy ust. 4 art. 45).
Jeżeli zamawiający przewiduje udzielenie zamówień uzupełniających, o których mowa w art. 67 ust. 1 pkt 6–7 Pzp lub art. 134 ust. 6 pkt 3 Pzp, określa kwotę wadium dla zamówienia podstawowego. Oznacza to, że podstawą określenia wysokości wadium jest jedynie wartość zamówienia podstawowego bez uwzględniania wartości zamówień uzupełniających.
Wadium może być wnoszone (art. 45 ust. 6 Pzp) w jednej lub kilku następujących formach:
1) pieniądzu;
2) poręczeniach bankowych lub poręczeniach spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej, z tym że poręczenie kasy jest zawsze poręczeniem pieniężnym;
3) gwarancjach bankowych;
4) gwarancjach ubezpieczeniowych;
5) poręczeniach udzielanych przez podmioty, o których mowa w art. 6b ust. 5 pkt 2 ustawy z 9 listopada 2000 r. o utworzeniu Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości.
Zgodnie z dodanym nowelizacją z 22 czerwca 2016 r. ustawy – Prawo zamówień publicznych z art. 89 ust. 1 pkt 7b zamawiający odrzuca ofertę wykonawcy, w przypadku gdy wadium nie zostało wniesione lub zostało wniesione w sposób nieprawidłowy, jeżeli zamawiający żądał wniesienia wadium.
Zamawiający zwraca wadium wszystkim wykonawcom niezwłocznie po wyborze oferty najkorzystniejszej lub unieważnieniu postępowania, z wyjątkiem wykonawcy, którego oferta została wybrana jako najkorzystniejsza. Temu wykonawcy zwraca wadium niezwłocznie po zawarciu umowy w sprawie zamówienia publicznego i wniesieniu zabezpieczenia należytego wykonania umowy, jeżeli tego zabezpieczenia żądał (art. 46 ust. 1–2 i 4 Pzp). Zwraca ponadto wadium wykonawcy, który wycofał ofertę przed upływem terminu składania ofert. Wadium wniesione w pieniądzu zwraca wraz z odsetkami uzgodnionymi z bankiem dla danej umowy bankowej, pomniejszone o koszty prowadzenia rachunku.
Ponowne żądanie wniesienia wadium może nastąpić w sytuacji, kiedy wadium zostało zwrócone wykonawcy, a w wyniku rozstrzygnięcia odwołania doszło do zmiany decyzji zamawiającego dotyczącej wyboru oferty i oferta wykonawcy została uznana za najkorzystniejszą (art. 46 ust. 3 Pzp).
Zamawiający zatrzymuje wadium wraz z odsetkami (art. 46 ust. 4 Pzp) wykonawcy, który:
1) w odpowiedzi na wezwanie, o którym mowa w art. 26 ust. 3 i 3a Pzp, nie złożył oświadczenia, o którym mowa w art. 25a ust. 1 lub dokumentów potwierdzających okoliczności, o których mowa w art. 25 ust. 1 Pzp;
2) nie złożył oświadczeń, pełnomocnictw lub nie wyraził zgody na poprawienie omyłki, o której mowa w art. 87 ust. 2 pkt 3 Pzp, co spowodowało brak możliwości wybrania złożonej przez wykonawcę jako najkorzystniejszej.
Zatrzymuje ponadto wadium wraz z odsetkami, jeżeli wykonawca, którego oferta została wybrana, odmówił podpisania umowy w sprawie zamówienia publicznego na warunkach określonych w ofercie; nie wniósł wymaganego zabezpieczenia należytego wykonania umowy; zawarcie umowy w sprawie zamówienia publicznego stało się niemożliwe z przyczyn leżących po stronie wykonawcy.
Patrz: Przetarg nieograniczony; Przetarg ograniczony; Negocjacje z ogłoszeniem; Dialog konkurencyjny; Negocjacje bez ogłoszenia.
Podstawa prawna
Ustawa z 29 stycznia 2004 r. – Prawo zamówień publicznych (Dz.U. z 2015 r. poz. 2164 ze zm.) ─ art. 45 i 46,
Ustawa z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U. z 2016 r. poz. 380 ze zm.) – art. 70⁴ § 1,
Orzecznictwo:
Opinia prawna UZP: Zatrzymanie wadium na podstawie art. 46 ust. 4a ustawy – Prawo zamówień publicznych (www.uzp.gov.pl).